Analytical Solutions 2025 laat in Ede zien hoe AI de laboratoriumwereld verandert
Ede – Op dinsdag 3 juni vond in congrescentrum Reehorst te Ede het jaarlijkse evenement Analytical Solutions plaats. Dit toonaangevende congres bracht experts, onderzoekers en professionals samen rondom het thema “Artificial Intelligence Solutions for Laboratory Technology”. De dag stond in het teken van de groeiende rol van kunstmatige intelligentie (AI) in laboratoria, en hoe deze technologie wetenschappelijk onderzoek fundamenteel aan het veranderen is.
AI als katalysator voor innovatie
De openingslezingen maakten direct duidelijk dat AI niet langer een experimentele aanvulling is, maar een drijvende kracht achter moderne analytische chemie. Met behulp van algoritmen, machine learning en automatische dataverwerking worden workflows geoptimaliseerd, nauwkeurigheid verhoogd en grote datasets behapbaar gemaakt.
Keynote-spreker Anneli Kruve, hoogleraar aan de Universiteit van Stockholm, presenteerde toonaangevend onderzoek op het snijvlak van AI en non-target screening. Ze benadrukte dat de meerderheid van de chemische stoffen die worden gedetecteerd via non-target vloeistofchromatografie in combinatie met high-resolution massaspectrometrie (HRMS) in milieumonsters, onbekend blijven. Dit maakt het identificeren van potentieel schadelijke stoffen – zoals hormoonverstorende verbindingen (endocrine disruptors, EDs) – bijzonder complex.
Kruve liet zien hoe machine learning ingezet kan worden om de biologische activiteit van deze onbekende stoffen te voorspellen. In haar onderzoek gebruikte zij onder andere de Tox21 dataset om de activiteit van niet-geïdentificeerde stoffen te voorspellen over twaalf bioassays gericht op ED’s. Daarnaast introduceerde ze de innovatieve tool MS2Tox: een AI-model dat aan de hand van MS²-massaspectra acute vis-toxiciteit van onbekende moleculen kan voorspellen, nog vóórdat hun chemische structuur bekend is. Deze aanpak stelt laboratoria in staat om risicovolle verbindingen snel te prioriteren in complexe milieumonsters – een doorbraak in milieuanalyse en risicobeoordeling.
Praktijkgerichte sessies in de middag
Het programma, georganiseerd door MCT (MilieuChemTox), bood een inspirerende reeks lezingen vanuit de chemische analyse met aansprekende praktijkvoorbeelden:
- Saer Samanipour, (Universiteit van Amsterdam), bracht een indringende bijdrage over het snelgroeiende "chemical space" van het exposoom — het totaal aan chemische blootstelling van een individu. Door nieuwe vormen van moleculaire representatie en projectiemethoden toe te passen, kunnen opvallende patronen in complexe datasets zichtbaar worden gemaakt. Dit opent de deur naar effectievere analysemethoden bij onbekende of zelden onderzochte stoffen in het milieu.
- Frederic Béen (KWR & VU Amsterdam) sprak over dataintegratie, en hij presenteerde voorbeelden over hoe machine learning kan helpen in het prioriteren van de enorme hoeveelheid data, en het beter herkennen van transformatieproducten en andere onbekende stoffen. Hij liet voorbeelden zien uit het onderzoek naar stoffen in onder andere afvalwater en drinkwater.
- Leonieke van den Bulk, (Wageningen Food Safety Research), presenteerde haar werk aan een data-gedreven prioriteringstool voor voedselveiligheid. Deze tool combineert uiteenlopende databronnen tot één objectieve score, waarmee stoffen kunnen worden geprioriteerd — zowel mét als zonder experimentele gegevens. Door deze aanpak ontstaat een meer onbevooroordeelde selectie van risicovolle verbindingen, wat beleidsmakers en laboratoria helpt om gerichter en efficiënter te werken.
Proefschriftprijs 2025: zes veelbelovende jonge onderzoekers
Een hoogtepunt van de dag was de presentatie van zes genomineerden voor de Proefschriftprijs 2025. Elk van hen pitchte hun proefschrift in korte, krachtige presentaties:
- Mohammad Sadia – PFAS From Source to Tap: Analyzing PFAS in the Drinking Water Cycle and Ensuring Safe Consumption
- Bregje Willemijn Brinkmann – Nanomaterial safety for microbially-colonized hosts: microbiota-mediated physisorption interactions and particle-specific toxicity
- Annika Mangold-Döring – Modeling the effect of temperature and chemicals at different levels of biological organization
- Vera N. de Ruijter – Improving the Realism and the Relevance of Microplastic Effect Tests
- Olga Żygadłowska – Methane dynamics in seasonally euxinic coastal systems
- Joanke van Dijk – Towards a Safe and Sustainable Future – Mitigating environmental pollution across the chemical life cycle
De jury, bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende kennisinstellingen, koos unaniem voor Annika Mangold-Döring als winnaar. Haar werk over het modelleren van temperatuur- en chemische effecten op meerdere biologische niveaus werd geprezen om zijn innovatie, toepasbaarheid en wetenschappelijke diepgang.
Jeroen Jansen (Radboud Universiteit), sloot de dag af met een plenaire lezing over hoe AI de verbinding kan leggen tussen analytische meetstrategieën en operationele veerkracht in laboratoria. Hij illustreerde hoe robuuste, datagedreven systemen bijdragen aan betere besluitvorming en betrouwbare monitoring. Ook demonstreerde hij hoe AI en proces-analyse kan helpen om productieprocessen in industrie kan optimaliseren.
Reflectie
Analytical Solutions 2025 werd voor de tweede keer gehouden met een levendige beurs (Laboratory Technology) en verschillende sessies van andere organisaties zoals Fenelab en KNCV secties en COAST. De combinatie van keynotes, praktijkgerichte voorbeelden en jong wetenschappelijk talent bood een krachtig perspectief op de toekomst van de analytische wetenschap.
Het congres liet zien dat AI in de laboratoriumwereld geen hype is, maar onderdeel van de huidige ontwikkeling. AI is een nuttig en krachtig hulpmiddel.
